Jeśli  na  działce  pod  budowę  przyszłego  domu  rosną  drzewa,  z  powodzeniem  można  je  wykorzystać  do  wzbogacenia  projektu.  Trzeba  jednak  trzymać  się  kilku  zasad  podczas  projektowania nawierzchni wokół nich oraz podczas samych prac budowlanych.

MogÅ‚oby  się  wydawać,  że  szczytem  marzeń  wiÄ™kszoÅ›ci  inwestorów  planujÄ…cych  budowę  domu  jednorodzinnego  jest  pÅ‚aska  dziaÅ‚ka  o  dobrych  proporcjach,  pozbawiona  jakichkolwiek dodatkowych  elementów  takich  jak  na  przykÅ‚ad  duże,  stare  drzewa.  Projektant  i  inwestor  majÄ… wtedy absolutnÄ… dowolność, zarówno przy ksztaÅ‚towaniu bryÅ‚y budynku i jego lokalizacji, jak i przy  projektowaniu  zagospodarowania  dziaÅ‚ki.  Dobór  nawierzchni  brukowanych  ogranicza  się  wtedy jedynie do odpowiedniego zestawienia ksztaÅ‚tu, koloru i faktury kostki i elementów dodatkowych, oraz  wymyÅ›lenia  ukÅ‚adu  nawierzchni  zgodnego  z  wizją  projektanta  oraz  gustem  i  możliwoÅ›ciami inwestora. NastÄ™pnie trzeba tylko przetransponować ideÄ™ w rzeczywistość – co przy sprawnej ekipie  wykonawczej również nie nastrÄ™cza problemów.

Drzewa – szansa czy kłopot?

Co jednak, jeśli na działce znajdują się drzewa których inwestor (czy to ze względów finansowych,  estetycznych  czy  sentymentalnych)  nie  chce  się  pozbyć?  Albo  wręcz  okaże  się,  że  można  je  doskonale  wykorzystać  do  wzbogacenia  projektu?  W  zasadzie  nic  wielkiego.  Do  elementów  opisanych wyżej należy po prostu  dołożyć  kilka nowych  zasad  które  muszą zostać  uwzględnione  przy  projektowaniu.  Warto  również  skonsultować  się  z  projektantem  zieleni  w  celu  określenia optymalnych  parametrów  i  ewentualnych  szczególnych  wymagań  które  może  przed  nami postawić posiadany gatunek drzewa. Może tu wchodzić w grę na przykład specjalne nawożenie,  które pomoże roślinie przetrwać trudny czas budowy.

Kwestie  przyrodnicze  pozostawmy  jednak  dendrologom,  a  w  tym  tekście  zajmijmy  się projektowaniem  nawierzchni  brukowanych  w  sąsiedztwie  drzew.  Zarówno  bowiem  drzewa  jak  i  bruki  w  ich  sąsiedztwie  mają  pewne  wymagania  o  których  warto  wiedzieć  zarówno  przed  przystąpieniem do procesu projektowego, jak i wykonawstwa.

Zabezpieczenie  drzewa  na  czas  wykonywania robót budowlanych

Można  je  podzielić  na  dwie  grupy.  Pierwszą  jest  odpowiednie  zabezpieczenie  drzewa  na  czas  wykonywania robót budowlanych. PodstawÄ… jest tu osÅ‚oniÄ™cie pnia. Najczęściej używa siÄ™ do tego  osÅ‚on  z  desek  powiÄ…zanych  drutem,  które  doskonale  chronią  nawet  przed  kolizjami  z  ciężkim  sprzÄ™tem budowlanym. Druga kwestia to ochrona systemu korzeniowego przed przesuszeniem lub  przemarzniÄ™ciem  w trakcie  wykonywania  prac  ziemnych.  W  praktyce  oznacza  to,  że  prace  przy  korzeniach  drzew  należy  wykonywać  możliwie  sprawnie  i  szybko,  a  odsÅ‚oniÄ™te  korzenie  okrywać  warstwą  torfu  i  tkaniną  jutowÄ….  Nie  należy  również  skÅ‚adować  pod  drzewami  materiałów budowlanych. Szczególnie dotyczy to cementu, wapna i gruzu – wiÄ™kszość drzew bardzo źle znosi  glebÄ™ wapiennÄ….

Zabezpieczenie drzewa na placu budowy. rys. Buszrem
1. Drzewo
2. Osłona z desek związanych drutem
3. Obszar w którym nie mogą być składowane budowlane materiały
4. Wykop wykonany na najkrótszy możliwy czas niezbędny do wykonania prac
5. Odsłonięty system korzeniowy zabezpieczony wysychaniem.

Projekt ogrodu i nawierzchni

Druga grupa to wytyczne czysto projektowe. Do prawidÅ‚owego rozwoju drzewa potrzebujÄ… wody (o czym wiÄ™kszość z nas pamiÄ™ta), ale także dostÄ™pu powietrza do systemu korzeniowego (o czym  z kolei  wiÄ™kszość  zapomina).  Nawierzchni  brukowanej nie  należy wiÄ™c  doprowadzać  do samego pnia.  Najlepiej,  jeÅ›li  bruk  zakoÅ„czy  się  w  odlegÅ‚oÅ›ci  ok.  1m  od  pnia.  Zapobiegnie  to  również  w przyszÅ‚oÅ›ci  podnoszeniu  nawierzchni  przez  rozrastajÄ…cy  się  system  korzeniowy.  JeÅ›li  jednak  konieczne  –  jest  doprowadzenie  nawierzchni  bliżej  pnia  –  warto  rozważyć  zastosowanie  na  tych  fragmentach ażurowej kostki Ekostrada, pÅ‚yt ażurowych lub pÅ‚yt Meba. KrawÄ™dź należy wykoÅ„czyć  jak  w  każdym  innym  wypadku  –  krawężnikiem  lub  obrzeżem.  Warto  również  przewidzieć zastosowanie  dodatkowych  elementów  napowietrzajÄ…cych  glebę  i  doprowadzajÄ…cych  wilgoć. Najprostszymi  są  wkopane  w  ziemię  rÄ™kawy  jutowe  wypeÅ‚nione  keramzytem.  Spadki  nawierzchni  muszÄ… być  skierowane  w stronę  pnia (w  żadnym  wypadku  od  niego).  Nie powinniÅ›my również w  trakcie  prac  odcinać  grubych  korzeni  –  poza  oczywistym  osÅ‚abieniem  roÅ›liny  stanowi  to  również zagrożenie  dla  jej  stabilnoÅ›ci  –  a  wiÄ™c  poÅ›rednio  dla  naszego  bezpieczeÅ„stwa.  Raczej  unikajmy  zmiany  poziomu  gruntu  w  bezpoÅ›rednim  sÄ…siedztwie  pnia.  JeÅ›li  jednak  jest  to  konieczne  –  należy  przestrzegać podstawowych  reguÅ‚. Podwyższenie  poziomu gruntu z reguÅ‚y skutkuje  pogorszeniem wymiany  gazowej  i  dostÄ™pu  wody.  Efektem  może  być  zamieranie  i  gnicie  korzeni.  Aby  tego  uniknąć,  należy  starannie  oczyÅ›cić  teren  pod  koroną  z  zanieczyszczeÅ„,  a  nasyp  uformować  w  Å‚agodną  nieckę  opadajÄ…cą  w  kierunku  pnia.  JeÅ›li  to  niemożliwe  –  warto  rozważyć  wykonanie  uskoku  z  użyciem  np.  Elementów  palisady.  W  samym  nasypie  warto  przewidzieć  system  napowietrzania w postaci pasm żwiru ciÄ…gnÄ…cych siÄ™ promieniÅ›cie od korony.

Drzewo na tarasie wykonanym na oryginalnym poziomie terenu. Nieco zbyt mała powierzchnia odkrytej ziemi dookoła pnia zrekompensowana zastosowania pasa kostki ażurowej. rys. Buszrem
1. Drzewo
2. Pas kostki ażurowej
3. Nawierzchnia tarasu. Spadki skierowane w stronę pnia drzewa tak, aby zapewnić właściwe podlewanie.
4. Krawężnik
5. Ziemia dookoła pnia

Z kolei obniżenie terenu powoduje obsychanie korzeni i narażenie ich na przemarzanie. Aby tego uniknąć,  uskok  należy  formować  jak  najdalej  od  pnia.  Odsłonięte  korzenie  należy  przyciąć,  zaimpregnować  i  obłożyć  kompostem  lub ziemią  urodzajną,  a  następnie  osłonić  tkaniną  jutową lub matą  słomianą.  Do  obudowy uskoku  również można  użyć  elementów  palisady. Warto  w  tym  wypadku  zabezpieczyć  jej  zewnętrzna  stronę  (między  palisadą  a  matą)  folią  zapobiegającą  przerastaniu korzeni.

Drzewo na tarasie podniesionym w stosunku do pierwotnego poziomu gruntu. rys. Buszrem
1. Drzewo
2. Niecka łagodnie obniżająca się w kierunku pnia
Palisada użyta w celu ustabilizowania uskoku terenu
4. Krawężnik, granica skarby
5. Oryginalny poziom terenu
6. Poziom tarasu